Szumy uszne to przykre wrażenie dźwiękowe, słyszalne w jednym lub obu uszach, przy braku bodźca dźwiękowego w otoczeniu.
Mogą one być objawem zmian chorobowych toczących się w obrębie ucha, drogi słuchowej, jak również w innych pobliskich strukturach anatomicznych (stawy skroniowo - żuchwowe, trąbka słuchowa, kręgosłup, naczynia krwionośne np. tętnice kręgowe).
Szumy uszne są uciążliwą dolegliwością i wcale nie rzadką. Szacuje się, że około 40% dorosłych osób miało doświadczenie z szumami usznymi czasowo lub stale. Przynajmniej 8% populacji zgłaszało, że dolegliwość ta jest bardzo uciążliwa. Szumy uszne często pogarszają rozumienie mowy i zakłócają sen chorego utrudniając zaśnięcie lub uniemożliwiają odpoczynek. Często niekorzystnie wpływają na jakość życia. Mogą również towarzyszyć różnym procesom chorobowym, zagrażając tym samym zdrowiu i komfortowi życia.
Podział szumów usznych:
Ze względu na mechanizm powstania, w praktyce klinicznej, szumy uszne dzielimy na obiektywne i subiektywne.
- subiektywne - stanowią większość i określane są mianem prawdziwych Są one słyszalne jedynie przez chorego, a generowane są na różnych poziomach drogi słuchowej.
- obiektywne - są rozpoznawane znacznie rzadziej, określa się je jako rzekome. Źródło ich powstawania jest w pobliżu ucha wewnętrznego (zmiany naczyniowe, mięśniowe). Słyszane są przez osobę badającą przez osłuchiwanie lub przy pomocy fonendoskopu okolicy ucha.
Najczęściej bo w 95-98% spotyka się szumy subiektywne i najczęściej, bo w około 90% przypadków szumom towarzyszy niedosłuch. Niedosłuch ten często jest niezauważalny, ukryty, z uwagi na jego umiejscowienie w paśmie częstotliwości słyszenia (wysokie częstotliwości). Większość nagłych ubytków słuchu generujących szumy uszne występuje w tym właśnie paśmie częstotliwości.
Przyczyny powstania szumów usznych mogą być bardzo prozaiczne i łatwe w wyleczeniu, ale równocześnie zagrażające zdrowiu i trudne do zdiagnozowania. Dlatego istotna jest dokładna oraz wielokierunkowa diagnostyka.
Najczęstsze przyczyny szumów usznych to:
- działanie hałasu lub uraz akustyczny
- otoskleroza
- choroba Meniere'a
- uraz mechaniczny głowy lub szyi
- infekcje wirusowe lub bakteryjne
- zaburzenia ukrwienia ucha
- stres
- starzenie się narządu słuchu i zmiany degeneracyjne (presbyacusis)
- działanie czynników szkodliwych: toksycznych, chemicznych
- guzy nerwu przedsionkowo – ślimakowego
- wady naczyniowe (malformacje tętniczo-żylne)
- konflikt nerwowo - naczyniowy.
Jednak w około 67% przypadków nie udaje się jednoznacznie ustalić przyczyny szumów. Najprawdopodobniej w tej grupie chorych przyczyna jest pochodzenia centralnego, polega na niewłaściwym odbiorze sygnałów docierających do mózgu.
Naszym pacjentom oferujemy wielokierunkową pomoc w likwidacji tego uciążliwego problemu. Dysponujemy szerokim wachlarzem metod diagnostycznych jak również wieloma sposobami terapii – indywidualnie dopasowanymi do potrzeb Pacjenta podczas specjalistycznych konsultacji.
Jedna terapia nie pomoże wszystkim Pacjentom. Dlatego też mamy możliwość szeregu różnych metod i dobieramy je indywidualnie w zależności od stanu układu słuchowego i nerwowego Pacjenta.
Co proponujemy każdemu Pacjentowi?
Diagnostyka:
- Wstępna konsultacja audiologiczna
- Specjalistyczne badanie progów słuchu (w tym audiometria tonalna, audiometria impedancyjna, otoemisjaakustyczna, badanie potencjałów pnia mózgu)
- Indywidualna ocena charakteru szumu usznego
- Konsultacja psychologiczna (w tym przeprowadzenie i analiza specjalistycznych międzynarodowych testów i kwestionariuszy dotyczących szumów usznych, stosowanych powszechnie w diagnostyce m.in. THQ, THI,VAS
- konsultacja stomatologiczna (celem oceny funkcjonowania układu stomatognatycznego a zwłaszcza stawów skroniowo-żuchwowych)
- Końcowa konsultacja audiologiczna, na której lekarz analizuje z pacjentem wyniki badań i konsultacji w celu wyboru najodpowiedniejszej terapii.
Możliwości lecznicze:
1. Farmakoterapia
zastosowanie leków poprawiających krążenie naczyniowe w błędniku i naczyniach mózgowych, leki przeciwdepresyjne oraz uspokajające, które są skuteczne w momencie, gdy szum jest objawem złego samopoczucia, kryzysów emocjonalnych lub depresji.
2. Profesjonalny dobór i programowanie aparatu słuchowego (w przypadku współistniejących ubytków słuchu)
Nowoczesna technologia może pomóc w poradzeniu sobie z szumami usznymi. Istotę stanowi tu ciągła stymulacja akustyczna i zapobieganie deprywacji sensorycznej. Chodzi o to, aby mózg słyszał i skupiał się na dźwiękach świata zewnętrznego, a nie na szumach usznych oraz by stymulować drogę słuchową w fizjologiczny sposób, mimo niedosłuchu.
3. Fizykoterapia.
Często wskutek infekcji dróg oddechowych dochodzi do ostrej niedrożności trąbki słuchowej, spowodowanej jej obrzękiem zapalnym. Powstaje wówczas w uchu środkowym ujemne ciśnienie wciągające błonę bębenkową w kierunku jamy bębenkowej. Skutkiem utrzymywania się ujemnego ciśnienia jest gromadzenie się w jamie bębenkowej przesięku (bo zaburzona zostaje równowaga hydrostatyczna między naczyniami krwionośnymi i przestrzenią okołonaczyniową), wysięku (to objaw zapalenia i zmian w przepuszczalności naczyń krwionośnych) i śluzu z gruczołów śluzowych. Wywołuje to uczucie zatkania ucha, pogorszenia się słuchu, czasem ma się wrażenie przelewania płynu w uchu podczas ruchów głową. Często takim stanom towarzyszy szum uszny.
Dostępne sposoby poprawy czynności trąbki słuchowej Eustachiusza:
- aktywne "przedmuchiwanie" trąbek słuchowych balonem Polizera
- ćwiczenia poprawiające ruchomość języka i podniebienia oraz korekcja nieprawidłowego nawyku oddychania przez usta
- inhalacje wibroaerozolami leczniczymi (AMSA)
4. Leczenie zaburzeń układu stomatognatycznego.
Uważa się, że wzrost napięcia mięśni żwaczy w dysfunkcjach czynnościowych skutkuje znacznym wzrostem obciążenia stawów skroniowo-żuchwowych, a tym samym przeciążeniem okolicznych tkanek i mięśni (np. naprężacza błony bębenkowej, napinacza podniebienia miękkiego)
Naukowcy zainteresowani tym tematem zaobserwowali, że wdrożenie terapii obejmującej ćwiczenia rehabilitacyjne oraz szyny okluzyjne w zaburzeniach stawu skroniowo-żuchwowego, u pacjentów równocześnie cierpiących na szumy uszne, przyniosło pozytywne efekty w długoterminowym leczeniu szumów usznych
5. Opieka psychologiczna.
(metody relaksacyjne – trening autogenny, habituacja, NLP, praca metodą terapii poznawczo-behawioralnej)
Psychologiczne podłoże szumów usznych oparte na modelu „kognitywno-behawioralnym” zapoczątkowane zostało przez profesora Hallama w 1984 roku. Wg tej teorii szum uszny, jako drażniący bodziec, jest wynikiem dyshabituacji. Naturalny proces habituacji może być przerwany przez: nadanie szumom negatywnego znaczenia emocjonalnego oraz pobudzenie autonomicznego układu nerwowego na skutek pojawienia się szumu lub na skutek innego źródła stresu. W badaniu przyczyn pojawienia się szumu czy zmienności jego odczuwania, wskazane jest więc rozszerzone podejście diagnostyczne, polegające na uwzględnieniu nie tylko diagnostyki medycznej, ale również sprawdzające ogólny stan kondycji psychofizycznej pacjenta.
Pierwszym elementem jest pogłębiony wywiad psychologiczny, podczas którego poszukuje się informacji świadczących o nasilaniu się szumu w sytuacjach stresogennych, narażeniu na przewlekły lub ostry stres (obecnie lub w przeszłości), objawach psychosomatycznych o niestwierdzonej dotąd przyczynie, zmianach samopoczucia lub zachowania, problemy ze snem i trudności w odpoczynku, problemy z koncentracją i z podzielnością uwagi.
Jeżeli ten element zostanie pominięty na etapie diagnozy, może to rzutować na przyszłe efekty terapii. Postępy w leczeniu będą bowiem utrudnione z powodu ciągłego oddziaływania w/w czynników na szumy.
Terapia poznawczo-behawioralne ma zastosowanie w wielu schorzeniach, zwłaszcza w przypadku nieradzenia sobie z różnymi stanami emocjonalnymi. Przewlekła choroba, brak informacji o swoim schorzeniu staje się przyczyną niepokoju, zdenerwowania. Rzeczywiste informacje na temat postawionego rozpoznania szumów usznych i stanu pacjenta mogą spowodować polepszenie się jego kondycji.
Lęk i obawy o stan zdrowia mogą zwiększyć objawy szumu, dlatego regularne ćwiczenia relaksacyjnezmniejszające napięcie psychofizyczne, mogą znacząco wpłynąć na redukcję szumów w uszach.
Terapia NLP ma charakter krótkoterminowy. Pozwala na wprowadzenie szeregu zmian w funkcjonowaniu Pacjenta poprzez przemiany w stanach wewnętrznych, przekonaniach, czy zachowaniach. Pomaga w modyfikacji wspomnień traumatycznych doświadczeń, fobii, lęków.
Szczególną uwagę i pomoc poświęca się również pacjentom z trudnościami w psychicznej akceptacji niedosłuchu i przewidywanym trudnościom w akceptacji aparatu słuchowego.
Wnikliwy wywiad oraz szeroka diagnostyka są podstawą zindywidualizowanego postępowania leczniczego w przypadku osób z szumami usznymi (niekiedy wskazane jest łączenie różnych metod ze sobą). Pozwala to na wdrożenie specjalnie dobranej, spersonalizowanej terapii, co finalnie zwiększa sukces terapeutyczny.